Chỉ trích Chaebol

Sự tồn tại của các Tài phiệt Hàn Quốc được cho là có các điểm yếu và tiêu cực như sau:

Lạm phát

Hệ thống Tài phiệt Hàn Quốc hình thành nhờ cuộc chiến tranh Triều Tiên, khi sự tàn phá của chiến tranh khiến sản xuất công nghiệp chững lại, và nhà nước Hàn Quốc buộc phải in tiền để chi trả chiến phí và đáp ứng các tiêu chuẩn về tiền tệ do Liên Hiệp Quốc đặt ra - điều này đã gây ra lạm phát quy mô lớn. Thời gian đó vật giá cứ tăng lên gấp đôi sau mỗi 6 tháng. Điều này buộc chính phủ phải giao quyền phân phối các sản phẩm thiết yếu, hàng tiêu dùng, vốn vay và nhập khẩu nguyên liệu thô cho các gia tộc kinh doanh lớn, dẫn tới sự thăng tiến nhanh chóng của các nhóm kinh doanh này. Những nhóm tài phiệt đó hưởng lợi từ việc họ khống chế khả năng thâm nhập thị trường của các công ty khác và ngăn chặn những "người ngoài" nhảy vào cạnh tranh với họ.[9] Vì vậy các công ty không thuộc nhóm tài phiệt được ưu đãi đó đã cáo buộc hệ thống là suy đồi và tham nhũng.[10]

Quyền lực khống chế kinh tế và chính trị

Người đứng đầu các tài phiệt nắm giữ một phần nhỏ cổ phần nhưng lại có rất nhiều quyền lực và có khả năng kiểm soát tất cả hệ thống quản lý. Ví dụ Samsung trên danh nghĩa chỉ sở hữu có 0,5 phần trăm tài sản của các hãng thuộc quyền kiểm soát của công ty mẹ. Điều này cho thấy mức độ pháp trị và thượng tôn pháp luật ở các tài phiệt là rất thấp.[2] Chủ các tài phiệt duy trì quyền lực của mình thông qua việc sở hữu chéo (cross-holding).[11]

Vào thời điểm cực thịnh những năm cuối thập niên 1990, các Chaebol trong cùng một tập đoàn có mức độ sở hữu chéo lên tới 43%. Các khoản vay giữa các thực thể kinh tế khác nhau trong cùng một tập đoàn luôn được thực hiện một cách dễ dàng, tất cả là để bảo vệ quyền sở hữu và kiểm soát của gia đình làm chủ.

Người dân Hàn Quốc thập niên 1990 có một câu đùa như thế này: "Nếu nhân viên của các chaebol vô tình bắt gặp một con gấu trong rừng, họ sẽ làm gì?". Câu trả lời: "Nhân viên của Hyundai sẽ 'đập' chết con gấu mà không cần phải suy nghĩ gì cả. Nhân viên Daewoo sẽ gọi cho Chủ tịch Kim Woo-jung và đợi lệnh ngài. Nhân viên Samsung sẽ tổ chức một cuộc họp ngay trước mặt con gấu để đưa ra quyết định sẽ làm gì tiếp theo. Nhân viên LG sẽ chờ đợi phản ứng của Samsung và sau đó... bắt chước y hệt". Đó chỉ là một ví dụ nhỏ về hình ảnh của các chaebol trong mắt người dân Hàn Quốc[12].

Phát triển dưới sự bảo hộ của chính phủ cùng mối quan hệ chặt chẽ với giới chính trị gia, các tập đoàn Chaebol Hàn Quốc không chỉ giàu mà còn có tầm ảnh hưởng chính trị. Các chính trị gia thường dựa vào sự hẫu thuận về chính trị và tài chính của các tập đoàn này trong quá trình vận động bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử tại Quốc hội.

Vụ bê bối khiến Tổng thống Park Geun-hye bị kết tội tham nhũng vào năm 2017 còn động đến vấn đề nhạy cảm ở Hàn Quốc là vai trò của những tập đoàn Chaebol. Phó Chủ tịch của Samsung Electronics, ông Lee Jae-yong bị cáo buộc chi hơn 37 triệu USD để đổi lấy sự hậu thuẫn của chính phủ về việc sáp nhập hai công ty con của Samsung, nhằm củng cố quyền lực của mình tại tập đoàn. Nhiều người Hàn Quốc cảm thấy lo lắng và bức xúc về tình trạng các Chaebol làm khuấy đảo chính trường nước này[13].

Giám đốc điều hành các Chaebol được cho là có thể đứng trên pháp luật dù những bê bối của họ thu hút sự chú ý của dư luận. Các ông trùm tài phiệt Hàn Quốc chỉ thỉnh thoảng mới bị điều tra và truy tố, thường thì họ có thể hoạt động mà không bị trừng phạt. Ví dụ như Chủ tịch Samsung Lee Kun-hee từng bị kết tội tham nhũng hai lần, nhưng đều được chính phủ ân xá do những lo ngại về ảnh hưởng đến nền kinh tế Hàn Quốc trong tương lai. Năm 2008, Lee Kun-hee bị kết tội gian lận trốn thuế, nhưng được Tổng thống lúc đó là Lee Myung-bak ân xá và chỉ bị phạt tiền.[14]

Trách nhiệm giải trình các giao dịch thị trường nội bộ

Nhà nước Hàn Quốc chủ động khuyến khích sự phát triển và hỗ trợ kinh doanh cho các tài phiệt, vì vậy nhà nước có khá nhiều quyền hành đối với các tài phiệt này. Tuy nhiên, việc kiểm soát và yêu cầu giải trình các giao dịch kinh doanh thì chưa thực hiện được, nói cách khác nhà nước không có một hệ thống giám sát độc lập để có thể kiểm tra xem nguồn vốn phân bổ cho các dự án của chúng có đem lại hiệu quả cao hay không.[2][15] Các hoạt động giao dịch của tài phiệt đều được thực hiện dưới hình thức giao dịch thị trường nội bộ (internal market transactions), tức là việc mua bán nhập lượng trung gian, việc phân bổ và thu nhận vốn thế chấp và vật thế chấp diễn ra giữa các hãng thành viên của cùng một công ty;[16] điều này gây ra quan ngại về hiệu năng của hoạt động kinh doanh của các tài phiệt, nhất là trong khâu quản lý và sản xuất. Như vậy, hệ thống và cấu trúc của các tài phiệt không có được minh bạch cho lắm. Đằng sau hậu trường đã diễn ra các hoạt động huy động vốn cho các chinh nhánh phụ và chuyển khoản, giao dịch trong nội bộ. Việc này khiến các tài phiệt có thể dễ dàng vay vốn để che giấu thua lỗ và gây ra ảo tưởng về sự thành đạt của hệ thống tài phiệt.[2]

"Quá lớn để có thể bị sụp đổ"

Trong thời gian diễn ra cuộc khủng hoảng tài chính 1997, các ngân hàng tại Hàn Quốc đã lo sợ rằng những tài phiệt có thể bị phá sản và vì thế họ cho phép các tài phiệt gia hạn nợ hoặc vay nợ mới để trả nợ cũ. Những ngân hàng ảo tưởng rằng các tài phiệt "quá lớn để có thể bị sụp đổ" (too big to fail), họ không tin rằng các tài phiệt có thể bị phá sản và cho rằng khi họ vay càng nhiều thì sự vững bền cũng sẽ cao. Tuy nhiên, thực tế đã chứng minh điều ngược lại đó là hàng loạt các cơ sở kinh doanh đã phá sản trong cuộc khủng hoảng kinh tế; nhiều công ty sụp đổ theo hiệu ứng dây chuyền do mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau về nợ thế chấp. Trong thời kỳ kinh tế còn đang hưng khởi, việc mở rộng quy mô công ty giúp cho các khoản nợ có thể được kiểm soát, nhưng khi sự phát triển chững lại, tỉ lệ nợ trên tài sản trở thành một vấn đề đau đầu.[17]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Chaebol http://web.ebscohost.com.ezproxy.library.ubc.ca/eh... http://www.emeraldinsight.com.ezproxy.library.ubc.... http://chr.sagepub.com.ezproxy.library.ubc.ca/cont... http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/EY-G20-co... http://www.merriam-webster.com/dictionary/chaebol http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,5... http://www2.law.columbia.edu/course_00S_L9436_001/... //dx.doi.org/10.1007%2Fs10551-009-0138-5 //dx.doi.org/10.1108%2F01443581211222680 //dx.doi.org/10.1177%2F000944550404000306